مقدمه ای بر وسواس تقارن
وسواس تقارن یعنی چه؟ آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید که آیا شما دچار وسواس هستید؟ برای درک این موضوع، ابتدا باید با مفهوم وسواس آشنا شوید. این اختلال، همچون دیگر اختلالات روانی، انواع مختلفی دارد، از جمله وسواس فکری، وسواس شست و شو و وسواس تقارن. وسواس به هرگونه تفکر یا تصویر ناخواسته‌ای اطلاق می شود که احساس اضطراب ایجاد کرده و آرامش فرد را مختل می سازد. یکی از زیرمجموعه های مهم این اختلال، وسواس تقارن و نظم است که افراد مبتلا به آن، به شدت به تقارن توجه دارند. شناخت دقیق این اختلال می تواند به شما کمک کند تا در صورت نیاز، اقدامات لازم را انجام دهید.
مطلب پیشنهادی: مشاوره وسواس
وسواس تقارن چیست؟
وسواس تقارن یک اختلال روانی است که به چرخه‌ای از افکار مزاحم، اضطراب و رفتارهای اجباری منجر می شود. افرادی که به این نوع وسواس مبتلا هستند، تحت تأثیر افکاری قرار می گیرند که بر روی تقارن و نظم تمرکز دارند و این افکار به شدت احساسات آن ها را تحت تأثیر قرار می دهد. این نوع وسواس باعث می شود که فرد برای جلوگیری از احساس ناراحتی، به انجام اقدامات تکراری و اجباری بپردازد.
این رفتار ها ممکن است شامل جابجایی مکرر اشیاء برای ایجاد تقارن یا صرف زمان زیاد برای نوشتن جملات به شیوه‌ای متقارن باشد. حتی یک میلی متر عدم تقارن می تواند برای آنها باعث اضطراب و ناآرامی شدید شود. در واقع، پذیرش هرگونه عدم تقارن برایشان بسیار دشوار و گاهی غیر قابل تحمل است.
مطلب پیشنهادی: بهترین مرکز مشاوره در تهران
چه عواملی سبب بروز وسواس تقارن میشود؟
وسواس تقارن یا قرینگی، همانند سایر انواع اختلال وسواسی-اجباری، علل مختلفی دارد که هنوز به طور کامل شفاف‌سازی نشده اند. یکی از عوامل اصلی، جنسیت است؛ پژوهش ها نشان داده اند که مردان بیشتر به این نوع وسواس مبتلا می شوند و سن آغاز آن معمولاً در دوران کودکی و نوجوانی است. در حالی که زنان غالباً بعد از بلوغ یا در مواقع بحرانی مانند زایمان، نشانه های وسواس را بروز می دهند. ژنتیک نیز نقش مهمی ایفا می کند یعنی اگر والدین یا اعضای نزدیک خانواده به وسواس دچار باشند، احتمال ابتلای کودکان به این اختلال افزایش می یابد. علاوه بر این، محیط زندگی نیز تأثیر بسزایی دارد.
کودکانی که در محیط های منظم و با تقارن بزرگ می شوند، ممکن است به مرور زمان دچار این نوع وسواس شوند. از طرفی، مشکلات عصبی و اختلالات روانی، همراه با تنش های خانوادگی و تجربیات تلخ، می توانند زمینه‌ساز ابتلا به وسواس تقارن باشند. رفتار والدین به‌عنوان الگوی اصلی کودکان، می تواند تأثیر عمیقی بر شکل گیری این اختلال داشته باشد.
مطلب پیشنهادی: مشاوره در سعادت آباد
علائم و نشانه های وسواس تقارن
وسواس تقارن به عنوان یک اختلال روانی مشخص می شود که در آن افراد تمایل مفرطی به ایجاد نظم در محیط اطراف خود دارند. این افراد ممکن است نسبت به ترتیب و چیدمان اشیا، از قبیل لباس ها در کمد یا وسایل روی قفسه، حساسیت بالایی نشان دهند. آن ها همچنین در تعاملات اجتماعی و محیط های مختلف، به ویژه در جاهایی که احتمال عدم تقارن وجود دارد، احساس ناراحتی و اضطراب می کنند و این اضطراب ناشی از ترس از وقوع حوادث ناگوار در صورت عدم رعایت نظم و تقارن است و در صورت قرار گرفتن مکرر در محیط های نامتقارن احساس نقص و عدم کفایت زمانی تشدید می شود.
افراد مبتلا ممکن است به طور مکرر رفتار هایی مانند مرتب کردن یا بررسی دوباره اقدامات خود را انجام دهند تا از درست بودن آنها اطمینان حاصل کنند. اجتناب از موقعیت ها یا مکان هایی که ممکن است باعث ایجاد وسواس شوند، نیز یک واکنش رایج است. به طور کلی، زندگی روزمره این افراد تحت تأثیر شدید این وسواس قرار می‌گیرد و به دنبال کنترل و رفع این احساسات هستند.
مطلب پیشنهادی: انواع خدمات مشاوره
روش‌های موثر برای درمان وسواس تقارن
درمان وسواس تقارن نیاز به رویکرد های متنوع و موثر دارد. افرادی که از این اختلال رنج می برند، بهتر است هر چه زودتر به متخصصان روانپزشکی مراجعه کنند تا از خدمات درمانی بهره مند شوند. درمان شناختی رفتاری به عنوان یکی از روش های اصلی درمان این اختلال شناخته می شود. در این روش، بیماران با شناسایی الگو های فکری منفی خود، می آموزند که چگونه آنها را تغییر دهند و به رفتار های مثبت روی آورند. همچنین درمان شناختی-رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی به بیماران کمک می کند تا افکار مزاحم را به عنوان بخشی طبیعی از تجربه انسانی بپذیرند و از قدرت آنها بکاهند.
مواجهه و پیشگیری از پاسخ نیز با قرار دادن بیماران در موقعیت های مرتبط با افکار مزاحم، آنها را به سمت کنترل رفتار های اجباری هدایت می کند. افزون بر روش های درمانی، دنبال کردن یک سبک زندگی سالم شامل رژیم غذایی متعادل، خواب کافی و ورزش می تواند به بهبود وضعیت کمک کند. مراجعه به روانشناس و ایجاد آرامش ذهنی از دیگر روش های مؤثر در درمان وسواس تقارن هستند که با پیگیری این شیوه ها، بیماران می توانند به بهبود وضعیت خود امیدوار باشند.
تأثیر اختلال وسواس تقارن بر زندگی فرد
اختلال وسواس تقارن تأثیرات عمیق و منفی بر زندگی فرد مبتلا می گذارد. افراد دچار این اختلال به طور مداوم درگیر تلاش برای مرتب کردن و متقارن کردن محیط اطراف خود هستند. این فرآیند زمان زیادی از آنها می گیرد و باعث ایجاد کشمکش های ذهنی می شود. به دلیل این وسواس، فرد ممکن است نتواند همه چیز را به دلخواه خود ساماندهی کند و این عدم موفقیت می تواند به استرس و نگرانی های مفرط منجر شود. این حالت گاهی به گونه‌ای است که فرد احساس می کند به صورت فلجی در زندگی اش گیر افتاده و قادر به انجام کار ها نیست.
از سوی دیگر، رفتار های وسواس گونه او ممکن است اطرافیانش را نیز آزار دهد و دایره اجتماعی اش را محدود کند. در نتیجه، انزوا و کاهش عزت نفس به مشکلات فرد افزوده می شود. افسردگی هم یکی از پیامد های مهم این اختلال است که از ناتوانی در زندگی عادی و همچنین درک نشدن توسط دیگران نشأت می گیرد. افکار وسواس گونه و رفتار های تکراری نه تنها انرژی روانی و جسمی فرد را هدر می دهند، بلکه او را در چرخه‌ای از اضطراب و نا امیدی گرفتار می کنند.
سخن پایانی:
در صورت مشاهده علائم وسواس تقارن به مدت بیش از سه ماه، ضروری است که فرد یا اطرافیانش هر چه سریع تر به روان درمانگر مراجعه کنند. اگر این علائم در کودک مشاهده شد، بهتر است جزئیات را بدون آگاهی او یادداشت کنید تا روان درمانگر با شرایط به خوبی آشنا شود و روند درمان مؤثرتری را ارائه دهد. برای افرادی که با این مشکل مواجه هستند، مهم است که از نا امیدی پرهیز کنند. این اختلال در بسیاری از افراد رایج است، پس کنترل احساسات و دوری از افکار منفی در این مسیر اهمیت زیادی دارد.