بیش فعالی در کودکان یا اختلال کم توجهی یکی از مشکلاتی است که کودکان بسیاری را تحت تأثیر قرار می دهد. نادیده گرفتن علائم این اختلال، می تواند منجر به مشکلاتی در تحصیل، روابط اجتماعی و شغلی در آینده شود. تشخیص دقیق و به موقع توسط روانپزشک متخصص، اولین گام برای درمان است و والدین نقش کلیدی در اجرای برنامه درمانی دارند. والدین باید فرزندان خود را در یادگیری روش های کنترل رفتار یاری کنند و از نیاز های آن ها به خوبی حمایت کنند. ایجاد محیطی امن و تشویق به دنبال کردن علایق شخصی، می تواند به بهبود کیفیت زندگی این کودکان کمک کند.
مطلب پیشنهادی: مشاوره کودک و نوجوان
بیش فعالی در کودکان چیست؟
بیش فعالی در کودکان یکی از رایج ترین اختلالات عصبی-رشدی است که می تواند تا بزرگسالی ادامه یابد. کودکان مبتلا به این اختلال با مشکلاتی در تمرکز، کنترل رفتارهای تکانشی و فعالیت بدنی بیش از حد رو به رو هستند. این کودکان اغلب نمی توانند به خوبی به دستورالعمل ها گوش دهند و ممکن است در محیط های آموزشی و اجتماعی دچار مشکلاتی شوند.
علائم بیش فعالی شامل بی قراری، مشکل در نشستن طولانی مدت و انجام فعالیت های آرام مانند نقاشی است. پسران بیشتر از دختران به این اختلال مبتلا می شوند و علائم آن با افزایش سن ممکن است کاهش یابد. تشخیص به موقع و درمان صحیح، می تواند تأثیر مثبتی در بهبود علائم و کیفیت زندگی کودک داشته باشد.
مطلب پیشنهادی: بهترین مرکز مشاوره در تهران
علت پدید آمدن بیش فعالی در کودکان چیست؟
بیش فعالی یکی از اختلالات رایج در کودکان است که علت دقیق آن هنوز کاملاً مشخص نشده، اما بسیاری از محققان بر این باورند که عوامل ژنتیکی و عصبی نقش مهمی در بروز این مشکل دارند. مطالعات نشان می دهد که کاهش سطح دوپامین، یک انتقال دهنده عصبی کلیدی در مغز، می تواند یکی از دلایل اصلی بیش فعالی باشد. دوپامین بر تنظیم رفتار ها و فعالیت های مغزی تأثیر گذار است و در فرآیند های عاطفی نقش دارد. جالب است بدانید، نتایج تصویربرداری مغزی نشان داده اند که حجم قشر خاکستری مغز در کودکان مبتلا به بیش فعالی کمتر از افراد عادی است.
این نواحی از مغز مسئولیت کنترل رفتار هایی مانند تصمیم گیری، صحبت کردن و خود کنترلی را بر عهده دارند. همچنین، عواملی مانند وراثت، قرار گرفتن در معرض مواد سمی مثل سرب یا مصرف دخانیات و الکل در دوران بارداری می توانند در افزایش خطر بروز این اختلال موثر باشند. در این زمینه تحقیقات هنوز ادامه دارد و دانشمندان در تلاش هستند تا به درک کامل تری از علل دقیق بیش فعالی در کودکان دست یابند.
علائم بیش فعالی در کودکان چیست؟
بیش‌فعالی در کودکان با علائم مختلفی همراه است که می تواند در زندگی روزمره و تحصیلی آنها تأثیر بگذارد. علائم این اختلال در سه دسته کلی قرار می گیرد: بی توجهی، تکانشگری و بیش فعالی. کودکان مبتلا به بی توجهی ممکن است به راحتی حواسشان پرت شود، توانایی تمرکز نداشته باشند، یا فراموشکار باشند. در مورد تکانشگری، آن ها ممکن است بدون فکر به پیامد ها عمل کنند یا نتوانند منتظر نوبت خود بمانند.
کودکان بیش فعال هم معمولاً بسیار پر تحرک هستند، به سختی می توانند در جایی بنشینند یا آرام بمانند. این علائم ممکن است عملکرد کودک در مدرسه و محیط های اجتماعی را مختل کند. تشخیص دقیق و مداخله‌ی به موقع می تواند به بهبود شرایط کودک کمک کند، بنابراین در صورت مشاهده این نشانه‌ها، مراجعه به پزشک متخصص توصیه می شود.
مطلب پیشنهادی: مشاوره در سعادت آباد
روش تشخیص بیش فعالی در کودکان
تشخیص بیش‌فعالی در کودکان فرآیندی پیچیده است، زیرا علائم آن ممکن است با سایر اختلالات مانند اضطراب، افسردگی یا مشکلات خواب اشتباه گرفته شود. هر کودکی که پ رتحرک است یا در تمرکز مشکل دارد، لزوماً به بیش فعالی مبتلا نیست. برای تشخیص قطعی این اختلال، مراجعه به پزشک متخصص یا روانپزشک ضروری است. اگر نگران رفتار های فرزندتان هستید، قبل از مراجعه به پزشک، بهتر است با معلمان او درباره نگرانی هایتان صحبت کنید. معلمان می توانند دیدگاهی مفید از رفتار کودک در محیط آموزشی ارائه دهند.
متخصصان حوزه روانشناسی با استفاده از تست ها و ابزارهای تشخیصی مختلف، در صورت مشاهده حداقل ۶ علامت از بیش فعالی، بررسی های لازم را انجام می دهند. تشخیص زود هنگام می تواند به مدیریت بهتر این اختلال کمک کند. مراکز تخصصی مغز و اعصاب و روان، همچون کلینیک‌های معتبر، می توانند شما را در این مسیر یاری دهند.
معرفی انواع بیش فعالی
اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی به سه نوع مختلف تقسیم می‌شود. نوع اول، اختلال کم‌توجهی است که فرد دچار مشکلاتی در تمرکز و توجه می شود ولی بیش فعالی و تکانشگری ندارد. این نوع بیشتر در دختران دیده می شود و ممکن است به دلیل نبود علائم بیش فعالی نادیده گرفته شود. نوع دوم، بیش فعالی و حرکات تکانه‌ای است که فرد بی قراری و رفتار های ناگهانی نشان می دهد اما مشکل تمرکز ندارد.
این نوع از سایر انواع کمتر شایع است. نوع سوم، اختلال ترکیبی است که شایع ترین نوع این اختلال محسوب می شود و هر سه ویژگی کم توجهی، بیش فعالی و تکانشگری را شامل می شود. با شناسایی نوع اختلال، می توان بهترین روش درمانی را برای مدیریت علائم انتخاب کرد.
مطلب پیشنهادی: انواع خدمات مشاوره
عدم درمان بیش فعالی در کودکان سبب بروز چه مشکلاتی می شود؟
عدم درمان بیش فعالی در کودکان می تواند عواقب جدی و طولانی مدتی به همراه داشته باشد. برخی والدین، این اختلال را با شیطنت های معمول دوران کودکی اشتباه می گیرند و از اهمیت درمان آن غافل می شوند. اما بیش فعالی بدون مداخله به موقع، مشکلاتی چون کاهش توانایی یادگیری، افت تحصیلی و عملکرد ضعیف در مدرسه را به دنبال دارد.
کودکانی که از بیش فعالی رنج می برند، ممکن است به دلیل برچسب هایی مثل “تنبل” یا “خنگ” از طرف دیگران، عزت نفس خود را از دست بدهند و به مرور در کنترل احساسات خود دچار مشکل شوند. این کودکان در دوست یابی و تعاملات اجتماعی دچار دشواری می شوند و حتی ممکن است به انجام رفتار های خطرناک و خود آسیب رسان گرایش پیدا کنند. این مشکلات می توانند تا بزرگسالی ادامه یابند و بر کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارند.
سخن پایانی
اختلال کم توجهی و بیش فعالی، در صورت بی‌توجهی به درمان، می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری مانند افسردگی، انزوا، و اختلالات خانوادگی و اجتماعی شود. به همین دلیل، تشخیص زودهنگام و مشورت با پزشکان متخصص اهمیت زیادی دارد.